Jao, jao | Hans Mellendijk | de Gelderlander edities Achterhoek, vandaag
'Maart-Dialectmaand'
leeft. Initiatieven als 'Beste Boek Achterhoek en Liemers' dat vandaag de
boekenweek Achterhoek-Liemers opent, Het Oost-Gelders Streektaaldictee later
deze maand strijden om de aandacht van de surfende lezer. Boezewind, Plat
Gespöld, Achterhoekse streek(taal), Erfgoed Centrum Achterhoek-Liemers,
iedereen doet zijn best om het streekeigenene en de streektaal onder de
aandacht te brengen. De Zwarte Cross wist al eerder te verrassen met 't brekkende
ni-js. Het plan Achterhoeks 2.0. Ze werken momenteel hard aan lesmateriaal dat
het basisonderwijs moet stimuleren om wekelijks aandacht te besteden aan het
dialect. Het idee is dat de generatie die de taal nog dagelijks spreekt
ingeschakeld wordt bij het voorlezen. Zowaar een onverwachts inititatief. Het
nieuws haalde alle kranten. Zelfs Adriaan van Dis weet het te melden bij De
Wereld Draait Door. Op internet zie ik slechts een enkeling vraagtekens zetten
over de didactische opzet. Een Jao, jao. Ook ik frons even mijn
wenkbrauwen als de inititatiefnemers het hebben over een spreektaal met weinig
grammaticale regels. Jao, jao, is dat wel zo? Kan wèhn. In ieder geval wel
afspraken over schrijfwijze wil je er verder mee communiceren. En ik zie ook
wel dat de jonge generatie daar anders over denkt dan de regels die zijn
vastgelegd door de gevestigde Nedersaksische taalorde. Als ik wel eens een
poging doe om de oa (Twents) of ao (Achterhoeks) kwestie uit te leggen word ik
al snel uitgemaakt voor dialectpolitie. Jammer. Want ook in die kwestie zit
beweging. Ik neig tegenwoordig, in tegenstelling tot vroeger bijvoorbeeld, naar
het compromis dat de Streektaal Organisatie in het Nedersaksische Taalgebied wist
te bereiken; je mag ze beide gebruiken. Je geeft de schrijver daarbij zelfs het
gereedschap om een verschil te maken in het weergeven van de klank in paol (paal) en moar (maar).
Maar goed
daar gaat het nu niet over, wel als je mee gaat doen aan het Streektaaldictee.
"Nee, de grote gedachte is dat de grootouders een belangrijk geschenk -hun moerstaal-geven aan de
kleinkinders. Het cadeau van de streek aan de streek. Dat nu nog gerealiseerd
kan worden. Op de valreep." hoor ik de regisseur van 'Plat Gespöld', die
ik erover kwam te spreken, betogen.
"Nieuwe
inzichten leren ons dat de taalgevoeligheid tussen 0 en 5 jaar het grootst is.
Dan wordt een taal een echte moerstaal." "Ja maar dat is toch om het
even, welke taal?" sputter ik.
"Nee uitdrukkelijk niet. Dat is waar erfgoed over moet gaan.
Erfgoed zit overal in verborgen. Dat goud delven en benoemen moeten we opnieuw
leren. Ja, misschien wel van dezelfde bovenmeester, die tot andere inzichten is
gekomen. En niet meer van mening is dat dialect dom houdt. De aansluiting op
echte leven laat missen. Waardoor de grootouder tegen eigen natuur in hun
kinderen Hollands leerde. Ook maar het dialect van de machthebber." Jao, jao.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten