Openingswoorden Martin Pragt uitgesproken door Bert Scheuter |
Hummelo 02-04-2015
Dag Kunstvrienden,
Toen ik een jaar of 16 was, ik ben de details vergeten, ging ik twee keer per jaar met de klas van de middelbare school op excursie. Midden in het dorp stond het gebouw dat bekend stond als Domeinkantoor. Een indrukwekkend gebouw met een grote hal. In deze hal werd twee keer per jaar een grote publieke expositie georganiseerd, waar wij als pubers verplicht naar toe werden gestuurd.
Het was telkens een verzoeking om te moeten kijken naar al die schilderijen en beelden, die vooral niets met ons te maken hadden. Tot het moment dat een collectieve verontwaardiging in de groep leerlingen plaatsnam. Dit was het toppunt van belachelijkheid. Hoe kon je kunst noemen wat deze man op een paneel had laten ontstaan. Het grensde aan het einde van idiotie om zoiets op te hangen en dat er dan nog geld voor moest worden betaald!!!! Nee, deze kunstenaar moest ernstig worden opgenomen in een zwaar bewaakte psychiatrische inrichting!
Ik keek naar een paneel van 2 x 2 meter. Het hele vlak was zwart. De enige verf die de kunstenaar gebruikt had was diep zwart. Voordat hij het zwart had aangebracht had hij het vlak, op verschillende manieren bewerkt. Delen waren ruw, delen waren zacht, delen waren strak, kortom het vlak had verschillende ondergronden. Het licht liet daardoor een merkwaardig palet van kleuren ontstaan, die telkens als je je positie veranderde, mee veranderde. Ik was meteen gefascineerd door het doek en heb ongeveer een half uur ademloos staan en lopen kijken. Ik was 16 jaar en kan me alles van dat werk herinneren. Veel ander werk ben ik vergeten.
De essentie van het werk in Emmeloord lag in het kijken. De kunstenaar had de kijker aan het werk gezet. Ik kon het werk als het ware zelf maken, terwijl ik alleen maar hoefde te kijken. Kijken is dan ook een vaardigheid die ik in de loop van de jaren ben gaan koesteren.
In Silvolde ligt, aan de oever van de Oude IJssel een kunstwerk, bestaande uit grote metalen vormen, geconstrueerd uit cortenstaal. Prachtig werk dat een nieuwe betekenis geeft aan de plek waar het zich bevindt. Ik hoorde twee dorpsbewoners ernstig verontwaardigd spreken over dit werk. De verontwaardiging liep hoog op tot de uitspraak: “Dat dut mie niks…..gar niks!” Toen ik dat hoorde dacht ik : “wat een fantastisch kunstwerk, dat zoveel verontwaardiging had uitgelokt en mensen zo ontroerde! Alleen jammer dat ze er zelf niet zo naar kunnen kijken!”
Als we kijken hebben we de neiging om twee dingen te onderscheiden. Mooi en lelijk. We hebben daarbij sterk de neiging om het mooie aantrekkelijk te vinden en ons van het lelijke af te wenden en snel door te lopen. Mooie mensen hebben meer succes en lelijke mensen moeten harder werken om datzelfde succes te krijgen blijkt uit veel studies. Ik begrijp dat zelf nooit zo goed. Ik ken de koppeling tussen mooi en aantrekkelijk niet. Mensen die mooi worden gevonden ervaar ik vaak als afstotelijk en oninteressant. Ik ben vaak gefascineerd door mensen bij wie schoonheid geen rol speelt. De rimpels, de littekens, de pijn, de ervaringen de mens tekenen en betekenis geven. Ik merk dat ik dat met kunst ook heb. Ik sta het meest stil bij kunstwerken die me niet aanspreken. Die ik niet mooi vind. Waar ik vandaan wil lopen. Maar, ze zetten me het meest aan om na te denken, om mijn gevoel te ondergaan, om mijn visie te toetsen en om mijn verlangens te onderhouden.
Deze manier van kijken leert me erg veel over mij als persoon, maar ook over mij als kunstenaar. Ik leer erbarmen te hebben met het onvolmaakte, ik leer woorden te geven aan mijn gedachten, ik leer mijn verlangens om te zetten in handelen, ik leer beter kijken, ik leer……….van lelijkheid.
We gaan zo meteen wandelen en we zien weer ongeveer 30 kunstwerken waar we uitleg over krijgen. Ik wil jullie uitdagen om, voordat de uitleg komt, eerst te kijken en te ervaren wat het werk met je doet. Dan te luisteren naar de uitleg. Ik vind niets zo erg dan een kunstwerk te kunnen bewonderen omdat ik het uitgelegd heb gekregen. Kijken wordt dan taal en ik ben beelddenker!
Toen ik 16 was heeft het beeld me geleerd wat de kracht van kunst is. Het doek is me nooit uitgelegd.
Veel kijkplezier!
Hummelo
2 april 2015
Martin Pragt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten