Door Achterhoekse Ogen | Herman

Herman, door Hans Mellendijk, vandaag in de Gelderlander edities Achterhoek

Mooie, vormende jaren waren het, denk ik onderweg op de gure ochtend van Goor naar Usselo.

In Beckum zie ik de honderd zakken mengvoeder die we van daaruit lieten transporteren naar de hal van de Enschedese Kunstacademie. De AKI. Alwaar in de hal door toneelvereniging Vlees, Botten & Bloed het theaterstuk 'En de boer hij ploegde voort' werd opgevoerd. Drie in overal geklede mannen sjouwden met steekwagens de opgestapelde zakken meel van vijftig kilo per stuk weg. Onderwijl in Twents en Achterhoeks dialect keuvelend over de ontwikkelingen in de agrarische sector. De teloorgang van de keuterboer en de opkomst van de grootschalige siloboeren. Een zwaar stuk, vooral letterlijk dan, het stuk duurde net zo lang tot dat alle zakken van het toneel waren weg gesjouwd.

Ook lieten we een film zien van een vuur, halverwege de vertoning vloog het scherm zelf in brand. Voor de kunstmanifestatie Sonsbeek buiten de perken bedachten we een soortgelijk plan. Een film van de zonsopkomst die tijdens de opkomst zelf op een blinde muur in het centrum van Enschede zou worden geprojecteerd. De zonnestralen zouden in werkelijkheid de film opheffen. Conceptuele kunst.

Maar ook tastbare objecten werden er gemaakt. Furore werd behaald met de drie koffers,

de ter Beek-Mellendijk draagkateder, -draagprivaat en -draaghaard. Feitelijk drie zware kisten die in glanzende reclamefolders werden aangeprezen als: 'Hiermee wandelen is een feest'. De kateder, een koffer die een spreekgestoelte bleek te zijn. 'Ik herken mezelf niet meer', schreef zogenaamd een afnemer, binnen drie maanden waren zijn 'kommunikatieproblemen' opgelost. De draagprivaat kon in enkele handelingen tot poepdoos worden getransformeerd, met bijbehorend schaamkleed kon men op elk moment op elke plek zijn stoelgang regelen. De draaghaard bevatte een opklapbare gietijzeren vuurkorf.

We vierden het leven, of zoals het geformuleerd stond in het eindexamen document, in typisch jaren zeventig proza; 'Hun werk vloeit sterk voort uit hun maatschappelijke situatie. Zij aanvaarden deze als een realiteit, zij onderkennen de bekoring ervan en zij laten de in deze maatschappelijke situatie aanwezige patronen zien.'

Dan het telefoontje. Zijn dochter Ymke aan de lijn, even is het stil. Dan de ongelooflijke tijding; 'Ik heb slecht nieuws Hans, Herman is vannacht er tussen uut 'ekneppen'. Onverwachts als een dief in de nacht had magere Hein toe geslagen. 'D'r wordt weer flink 'ekapt in de bos van mien generatie en één zal de eerste motten waen', zou hij gezegd hebben.

Nabij de Usseler Es nemen we afscheid. De Es waarnaar we, voor de vernielende aanslag van Enschedese rondweg, ooit met een groep AKI-leerlingen een expeditie ondernamen. Land-art van grote klasse. We brachten toen een ode aan het eeuwen oude landschap door dwars over de landerijen een wandeling te maken in de vorm van een hart. Hier en nu op het Twentse crematorium dan toch de laatste klop op het hout van de kist, een traan en fluisterend een kalm an Herman!