zaterdag 12 november 2011

Door Achterhoekse Ogen | Het



Het

Groot-Brittannië had de Who. Showman Bob Bouber bedacht snel een Nederlands equivalent. Hij formeerde in 1965 een groep die het onbepaald voornaamwoord ‘Het’ meekreeg. Het werd in een rijdend ziekenhuisbed op de Dam gelanceerd, refererend aan het eerste singletje: ‘Ik heb geen zin om op te staan’. Wat later een anker in het Nederlandstalige beatcultuur bleek te zijn. Een protestlied voor alle gezindten. “Het is weer tijd om op te staan/Maar ik heb geen zin/(Hij heeft geen zin)/Om naar m'n baas te gaan/Met m'n blote voeten op het kouwe zeil/(Met z'n grote blote voeten op het kouwe zeil)/Ik heb geen zin om op te staan/”

In een relatief korte periode bracht het een enorme golf teweeg van Nederlandstalige beat met gekke teksten. Er kwamen groepen als De Clungels, De Snelbinders en Sjek sjek en de vloeitjes. Het eerste nummer van Het was meteen raak. Dat het een klassieker betreft mag duidelijk zijn. Het nummer is in 2002 nog gecoverd door Daniël Lohues. De Duitse groep The Blizzards coverden het met ‘Hab' keine Lust heut aufzustehn’. Het komt allemaal naar boven als ik het bericht lees dat volgens onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam ‘het’ als lidwoord aan het uitsterven is.

Bedachtzaam –je weet het tegenwoordig maar nooit met dat soort wetenschappelijk nieuws- lees ik verder. Het is maar een lastig woordje: het. Voor buitenlanders is het bijna onmogelijk om een systeem te vinden in ons ‘de’- en ‘het’-gebruik. Keihard stampen is de enige manier om het te leren. Zoals op school met de Duitse woordgeslachten: der, die, das. Tot hun zevende maken kinderen nog volop fouten in de lidwoorden. En dat geeft iets aan over de moeilijkheidsgraad. ‘Het’ is niet alleen een lidwoord. ‘Het’ kan ook regenen. Hier heeft ‘het’ een totaal andere betekenis. Opeens is het een persoonlijk voornaamwoord. Dat is dus ontzettend verwarrend voor mensen die nog niet goed Nederlands spreken. Volg je het nog? Is het erg dat ‘het’ lidwoord verdwijnt? Nee, lees ik in Onze Taal. Volgens de onderzoekers ontwikkelen talen zich voortdurend. Het Afrikaans, dat afstamt van het Nederlands, heeft ‘het’ al lang laten vallen. Ook geven we nieuwe woorden (database, computer, controller) steeds vaker ‘de’ mee. We roeien ‘het’ langzaam uit. Over ruim een eeuw is het waarschijnlijk doodnormaal om naar de feest van de buren te gaan om daar de bier op te drinken.

Helemaal pijnlijk klinkt het me niet in de oren. In de Achterhoek spreken we ook over de bos, de hof. Ik ken er zelfs een dichter die de lidwoorden over boord gooide. Opeens denk ik aan een ander bericht dat ik onlangs las, dat er in de toekomst geen man meer nodig is voor de voortplanting. Dat we het niet meer hoeven doen.

Had ik een zienersblik toen ik als puber het tweede hitje van Het ‘Kejje nagaan’ stiekem met ‘Kejje naaien’ invulde en dat hardop meebleerde?

Voorlopig toch maar ‘het’ blijven gebruiken, …


Hans Mellendijk, de Gelderlander, edities Achterhoek, 12 november 2011

Geen opmerkingen:

Een reactie posten