Ondertussen in Deventer | WIJ | Lammert Voos

Ondertussen in Varsseveld

Inmiddels staat de virtuele rondleiding behorende bij Centrumplan Varsseveld ook op het internet, klik hier>

Internationale Vrouwendag

Vader honderd jaar

Honderd jaar geleden werd mijn vader (8 maart 1912 - 15 oktober 1992) geboren.

Ieder zingt zijn eigen lied

Je kunt geen krant openslaan of je komt het woord dezer dagen tegen. Het maakt een eindsprint om eind december als eerste te eindigen in de toptien van woorden van het jaar. Het leenwoord ‘canon’. In de eerste betekenis van: ‘regel, richtsnoer, maatstaf.’ Alhoewel? Het lijkt dat een andere betekenis, die van twee-of meerstemmig zangstuk waarbij de ene partij na de andere invalt, hetzelfde thema zingt en bestendig herhaalt, het begrip gaat overnemen. Want de canon van de Vaderlandse geschiedenis die de canoncommissie samenstelde werkt blijkbaar zo inspirerend dat overal in den lande initiatieven voor een eigen canon genomen worden. Ook deze krant nodigt de lezers uit er één te maken voor onze eigen Achterhoek.

Ga d’r maar eens aanstaan! De vaderlandse canon bestaat uit vijftig onderwerpen uit de Nederlandse cultuur en geschiedenis. De onderwerpen variëren van de hunebedden en Willem van Oranje tot de gasbel en Europa. Veel vensters van de nationale geschiedenis vallen samen met de regionale geschiedenis. Het heet niet voor niks vaderlandse geschiedenis. Alleen zijn er regionale verschillen. Ieder zingt zijn eigen lied. In de Achterhoek hadden wat meer last van de Duitse buren dan de Hollanders. Zo als je voor een goede weersvoorspelling in onze eigen streek vroeger beter naar de Duitse televisie kon kijken dan naar de stormverwachtingen uit de Bilt. De geschiedenis wordt geschreven vanuit het perspectief van de machthebber.

Maar toch een leuke oefening, alleen al om de geschiedenis dichter bij huis te halen. De verlichting zou hier geïllustreerd kunnen worden door de dichter landman A.C.W. Staring. Al  zien we de dichter in hem als een romanticus, als politicus en boer was hij een realist en stond met beide benen op de grond. Het één hoeft het andere niet uit te sluiten.

De canon zou uitgebreid moeten worden met een venster regionale bewustwording, dan komen we via Staring, Heuvel, Odink, van Velzen, Krosenbrink, Normaal, Hans Keuper bij Sebastiaan Roes terecht. Ook een venster van mensen die uit de streek wegtrokken omdat het hier allemaal te benauwd werd, zou niet misstaan. Piet Mondriaan en Gerrit Komrij. Of de landverhuizers die uit armoede naar Amerika vertrokken. Laten we ook de huttekeerls langs de Oude IJssel niet vergeten. Ik kom er één, twee, drie niet uit. Staring in ieder geval. Zijn regels ‘O zoet gelispel van die mond, Wiens adem de eerste kus verslond!’ uit het gedicht ‘Herdenking’ deden een halve eeuw geleden, voor de seksuele revolutie, nog menig jongeling blozen.

Op de tweejaarlijkse neven-en nichtendag van moederskant krijg ik een foto in de handen geduwd van neef Hans uit Dinxper. De kiek herken ik meteen. Een staatsiefoto uit 1967. Ter gelegenheid van ‘t 25-jarig huwelijk van vader en moeder gemaakt. D’r was een flinke ruzie aan voorafgegaan met mijn vader. Over het kapsel en het wel of niet dragen van een stropdas. Nu kan ik er om lachen. Toen niet. Als een boer met kiespijn sta ik erop. Ik reken ter plekke uit dat mijn overleden vader op de foto dezelfde leeftijd heeft als ik nu. Vijfenvijftig. Plots ook het besef dat er een generatie aan het verdwijnen is die de radiobuis nog kende, de wegschaaf, de Boy GMF brommer, de aletònne, de bottergraven, de straalkachel, de timmie, de kolenkit, de kachelpook, de divan, de schipbrug bij Doesburg, de binnenweg. Een generatie die alles nog zèlf kon. Niet door industrialisatie vervreemd van eigen handelen. Het graven en metselen van een kelder of garage. Wat zijn ogen zagen maakte hij. Een Radio kapot? De soldeerbout erop en Luxemburg was weer nabij. Een ladekast voor tekenpapier, koffiezakfilterhouder, salontafel met omkeerbaar blad, formica tegen de koffievlekken aan de ene en fineer voor de mooi aan de andere kant. Ga zo maar door, ik kwam het allemaal weer tegen bij de herinrichting van mijn huis. En koester het met liefde.

Daarom voor deze generatie een eigen venster in de canon. Als symbool hiervoor kies ik mijn vader: Arend Jan Mellendijk.

Hans Mellendijk, de Gelderlander edities Achterhoek, 4 november 2006

 Zijlader | Hendré

Ursonate

Zie ook: Dichtersbankjes>

Calder Circus

Ondertussen in Varsseveld

Vorige week werd het centrumplan Varsseveld gepresenteerd in het Borchuus, hier een kleine impressie van de druk bezochte avond>

Ondertussen in Bruxelles | Daan van Golden

Al sinds de vroege jaren '60 werkt Daan van Golden, in alle rust en concentratie, aan zijn oeuvre. Zijn werk kan geassocieerd worden met artistieke bewegingen als abstracte kunst, pop art, conceptuele kunst of postmodernisme, en toch staat zijn werk dwars op deze kunsthistorische trends. In Wiels, het huis voor hedendaagse kunst in Brussel, loopt nu de tentoonstelling Apperception, een overzicht van Van Goldens werk, van de jaren '60 tot nu. Katharina Smets was er tijdens de opbouw van de tentoonstelling bij.

De avonden VPRO: Luister verder>

Dichtersbankje | Willem Elsschot

Foto: © Bert Bevers | Meir | Antwerpen

Collectie Mellendijk (keuze dichter en gedicht) uit de voorraad Bevers: Willem Elsschot> 


[Bericht aan de trouwe bezoekers, bankenzitters: de bankenzetter is de komende weken druk met andere poëtische beslommeringen en zal op halve kracht werken.]


 Zie meer hier>

Zondagclip | Ashes & Fire

Kreeg woensdagavond geheel onverwachts uit de handen van mijn boezemvriend Han Hofs de CD ASHES & FIRE van Ryan Adams. Kende ik niet, 't cadeau was dan ook nog voor mijn verjaardag; dan vult hij mijn gaten in de muziekverzameling met verve. Han en Vicky dank je wel!

Column Hans Mellendijk | Verhuissores en spek op de takel

Foto: © Wim Maatman | De vergadering gisteren in de Gruitpoort te Doetinchem over de plannen voor 2012 werd goed bezocht. Grote klasse. 

Verhuissores en spek op de takel | Hans Mellendijk | de Gelderlander edities Achterhoek, 9 september 2006

De bouwvak stagneert de voortgang van de verbouwing gestaag. Gelukkig de behangers nog weten te strikken voor strakkere muren. Zo ook de stoffeerder, maar de woonkamer dient helaas drie weken te wachten, want vloer nog niet droog genoeg. Dan maar alvast sauzen en verhuizing regelen. Ons Achterhoeks optrekje is na een rigoureuze verbouwing de hoofdwoning geworden. Het gezin heeft Amsterdam verlaten en definitief gekozen voor de Achterhoek. Weg met het hectische heen en weer reizen. Lang leve het rustige landleven. Nou ja rustig? Want nauwelijks de eerste dozen uitgepakt of de straat dient versierd en daarna buurtfeest gevierd vanwege naderende kermis weer een week later, dat ons ook mooi van het werk weet te houden. En dan moet de pótwortel alweer naar de grote school en roepen andere verplichtingen ook mij in het gareel. Verder verliep de cultuurshock minder heftig dan anderen, die ons erop aanspreken, soms dachten.

Want terwijl we ons in het zweet werkten bonden ondertussen de Kamer van Koophandel en andere subsidiënten het instituut Hans en Rita Keuper het spek op de takel en beantwoorden ze de hamvraag of er in de Achterhoek een gat te dichten valt in de markt van cultuurtoeristische zomeractiviteiten, met een volmòndig jao. De Achterhoek Spektakel Toer voelt aan als een warm bad. Dat is nog eens thuuskommen. Ik ervoer de sfeer van het Vondelpark op een zomerse zondagmiddag. Of ook wel die van de Parade. Maar dan zonder het gevoel van opgesloten te zijn tussen vier hekken: maar gewoon open en bloot op de mooie pleinen en in de parken, bij de prachtige monumenten. Naast De Zwarte Cross waarook allerlei theaterelementen het megafestijn inkleurden- of zoals de Jovinks waarschuwden: 'Zoep niet te völle, want dan krie’j thuus ok theater'- blijkt er ook behoefte aan minder luidruchtig en drankzuchtig spektakel. 

Zonder appels met peren te willen vergelijken zie ik een mooie overeenkomst. Beide evenementen vinden hun drijfveer in dezelfde jeugdervaring. De romantiek van de kermis en het circus in het dorp. Ik zag glimlachend hoe een spring in het veld haar dartelende hinkelspel onderbrak om verwonderend de aanstormende vrachtwagen op de kleurige poster te bekijken die de Toer aankondigde.

In Winterswijk lokken de klanken van Zoumana Diarra de pótwortel en de twee buurjongens die meemochten op cultuuravontuur, naar een plekje onder de stehtisch. Ademloos luistert de bende van drie naar de kora, een twee rijïge harp. De kleine òndog heeft helaas een te korte spanningsboog. We stappen op en verhinderen verdere verstoring van dichter ten Hoopen. Daarna op ‘t Weurden andere poëzie. Kunstfietsen en paalacrobatiek boeit de kinderen tot het einde. Na een ontroerende ‘Ne me quitte pas’ loop ik met ze terug naar de parkeerplaats, daar dient het beleefde in de praktijk gebracht. Het oudere echtpaar dat gearmd naar het paalklimmende blagenspul kijkt, groet mij met glinsterende ogen: 'Wat ’n mooie meddag'.  En dat was het. 

Nu nog meer oorspronkelijk speciaal voor het festival geproduceerd locatietheater en het kan een vergelijking met Oerol glansrijk aan. De combinatie van Nedersaksische dichters met Afrikaanse hofzang was wat dat betreft een mooi begin. Voortbordurend punnik ik een bruisende dichtader als rode draad door de Achterhoek. Poëten langs de Veengoot. De ader cryptisch gezien dus, want gegraven in opdracht van dichter landheer Staring. Met een beetje fantasie een verbinding tussen Wildenborch en boekenstad Bredevoort. Daar kon ik dit jaar voor origineel theater terecht bij Hermi Hartjes. Op indrukwekkende wijze bracht zij Hendrickje Stoffels tot leven. Jammer dat daarvoor de St. Joriskerk niet beschikbaar gesteld kon worden. Dat historisch decor had ze wel verdiend. 

Een laatste vlaag van heimwee naar Mokum steekt ook op als ik de pótwortel op zondagmorgen in een verder uitgestorven dorp, met speelgoedgitaar in de aanslag en een schoteltje geld op het trottoir, de straatartiest zie nadoen. 

De Bark | het drama op Rademakersbroek | 2 maart 1945

Op 2 maart 1945 worden op een akker op Rademakersbroek bij Varsseveld 46 onschuldige burgers door de Nazi's geëxecuteerd. Het is een vergelding voor het ombrengen van Duitse officieren door verzetsgroep De Bark uit Aalten. 

Wat heeft er zich precies afgespeeld? En was één en ander wel zo slim opgezet? 

Wim Maatman zette begin dit jaar een langere documentaire (46 min.) over De Bark op You Tube. In 2003 gemaakt voor de lokale omroep Doetinchem. 

Het drama samengevat hier>

Reuzengebergte

De kogel is door de kerk we hebben onze keuze gemaakt. Rik geraden uit: 'Laten we dit jaar maar thuis blijven', 'Tocht naar de overkant: Groot Brittanië?' 'Of naar Denemarken,  oh nee dan maar Ameland.' 'Is er dit jaar ook geen Documenta, ... een route langs Kassel?' 'Hé, daar is nog plek op een camping in Tjechië.' 'Noord Bohemen.' 'Reuzengebergte.' 'Tussen Dresden en Praag.' 'Jaaah, ... laten we dat maar doen!'